Αιματουρία: Τι είναι και πώς αντιμετωπίζεται;

Εντοπίσατε αίμα στα ούρα σας ή διαπιστώσατε αλλαγή του χρώματος τους που δεν σας φαίνεται φυσιολογική; Μην πανικοβάλλεστε. Η ανίχνευση αίματος στα ούρα ή αλλιώς αιματουρία, αν και αποτελεί προειδοποιητικό σημάδι για μια σειρά παθήσεων, δεν σημαίνει απαραίτητα κίνδυνο για τη ζωή σας, πρέπει όμως σε κάθε περίπτωση να ελεγχθεί άμεσα από τον γιατρό σας. Φυσιολογικά τα ούρα δεν περιέχουν αίμα, αφού όταν τα νεφρά λειτουργούν κανονικά, καθαρίζουν το αίμα, χωρίς όμως του επιτρέπουν να διέλθει στα ούρα.

Τι είναι όμως η αιματουρία και πού οφείλεται; Η αιματουρία ορίζεται ως η ύπαρξη αίματος στα ούρα, που δεν φαίνεται πάντα με γυμνό μάτι. Έτσι, μπορεί να είναι μικροσκοπική, να εντοπιστεί δηλαδή σε μια εξέταση ούρων, χωρίς να είναι ορατή στον ασθενή, ή μακροσκοπική, όταν δηλαδή κάνει αισθητή την παρουσία της, κάτι που σημαίνει ότι εκκρίνεται τουλάχιστον 1 ml αίματος ανά λίτρο ούρων. Το αίμα που εντοπίζεται στα ούρα προέρχεται από κάποια περιοχή του ουροποιητικού συστήματος, με πιθανότερα σημεία τα νεφρά και την ουροδόχο κύστη. Μπορεί δε να είναι απόρροια κάποιας μόλυνσής του. 

Προτού θορυβηθείτε για την ύπαρξη αίματος στα ούρα σας ή την αλλαγή του χρώματός τους, καλό είναι να αποκλείσετε κάποιες ακίνδυνες παραμέτρους που μπορεί να έχουν προκαλέσει την αιματουρία, όπως για παράδειγμα την έμμηνο ρύση, την έντονη σωματική άσκηση, την κατανάλωση κάποιων τροφών, π.χ. των παντζαριών και των βατόμουρων που έχουν έντονες χρωστικές ουσίες, αλλά και την λήψη φαρμακευτικής αγωγής.

Αιματουρία και πιθανά αίτια

Ποιες είναι όμως οι συνηθέστερες αιτίες για την αιματουρία;

• Η ουρολοίμωξη. Η λοίμωξη της ουροδόχου κύστης είναι μια συχνή αιτία αιματουρίας ειδικά σε ενήλικες.
• Η μόλυνση της ουροδόχου κύστης. Η αιματουρία μπορεί να εμφανιστεί για παράδειγμα στην περίπτωση της κυστίτιδας, που εκδηλώνεται επίσης και με την αίσθηση καψίματος κατά την ούρηση.
• Η μόλυνση στα νεφρά. Αίμα στα ούρα ενδέχεται να ανιχνευτεί και στην περίπτωση που τα νεφρά έχουν μολυνθεί, εξαιτίας βακτηρίων που εισέρχονται σε αυτά. Εν προκειμένω η αιματουρία συνοδεύεται και από υψηλό πυρετό και έντονο πόνο στα πλευρά.
• Η νεφρολιθίαση. Η ύπαρξη λίθων στα νεφρά μπορεί να είναι αιτία αιματουρίας.
• Η μόλυνση της ουρήθρας ή αλλιώς ουρηθρίτιδα.
• Η υπερτροφία του προστάτη. Η αιματουρία είναι ένα από τα συμπτώματα της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη, αλλά και του καρκίνου του προστάτη και συνοδεύεται συνήθως από διαταραχές στην ούρηση, που κυμαίνονται από επείγουσα ανάγκη για ούρηση μέχρι δυσκολία ούρησης.
• Η λοίμωξη του προστάτη. Η γνωστή προστατίτιδα μπορεί να αποτελέσει αίτιο της αιματουρίας.
• Η ύπαρξη όγκου στα νεφρά.
• Η ύπαρξη όγκου στην ουροδόχο κύστη.
• Οι φλεγμονές, όπως η νεφρίτιδα και η νεφροπάθεια.
• Τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, όπως είναι η γονόρροια ή τα χλαμύδια.
• Μια πρόσφατη χειρουργική επέμβαση στο ουροποιητικό σύστημα.
• Ο τραυματισμός του ουροποιητικού συστήματος.

Η αιματουρία όμως μπορεί να οφείλεται και σε κληρονομικές διαταραχές, όπως είναι για παράδειγμα η δρεπανοκυτταρική αναιμία ή το σύνδρομο Alport, που έχει αντίκτυπο στις μεμβράνες φιλτραρίσματος των σπειραμάτων των νεφρών.

Σε κάθε περίπτωση, αν διαπιστώσετε αίμα στα ούρα σας είτε δια γυμνού οφθαλμού είτε ως εύρημα σε μια εξέταση ούρων, θα πρέπει να απευθυνθείτε για περαιτέρω διερεύνηση στον γιατρό σας, ώστε να αντιμετωπίσετε εγκαίρως το αίτιο και να προλάβετε ενδεχομένως και τα χειρότερα.

Εξετάσεις και θεραπεία

Η ανίχνευση των αιτιών της αιματουρίας απαιτεί τη διενέργεια αιματολογικών, αλλά και απεικονιστικών εξετάσεων, όπως είναι το υπερηχογράφημα των νεφρών και της ουροδόχου κύστης στην περίπτωση διερεύνησης ενδεχομένου όγκων και κύστεων. Ειδικά για τα νεφρά, μπορεί να απαιτηθούν πιο εξειδικευμένες εξετάσεις, όπως είναι για παράδειγμα η βιοψία. Αν η διάγνωση των αρχικών αιτίων της αιματουρίας δεν είναι εφικτή, ενδέχεται να χρειαστεί και κυτταρολογική εξέταση των ούρων.

Στην περίπτωση που η αιματουρία είναι μικροσκοπική, εντοπίστηκε δηλαδή μέσα από μια εργαστηριακή εξέταση, θα χρειαστούν και άλλες εξετάσεις, ώστε να εξακριβωθεί αν η εμφάνιση του αίματος στα ούρα επιμένει. Αν διαπιστωθεί ότι η αιματουρία εμφανίστηκε μόνο μία φορά και στη δεύτερη εξέταση δεν εντοπίζεται, τότε δεν χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση. Υπάρχει πάντα και η περίπτωση το αίτιο της αιματουρίας να μην εντοπιστεί καθόλου. Αν κάτι τέτοιο συμβεί, ο ασθενής θα πρέπει να προχωρά σε τακτικό έλεγχο με εξετάσεις και δη αν συντρέχουν παράγοντες κινδύνου για τη μελλοντική εμφάνιση καρκίνου της ουροδόχου κύστης.

Η θεραπεία της αιματουρίας ταυτίζεται με τη θεραπεία του αιτίου που την προκαλεί και είναι κάθε φορά διαφορετική. Γι’ αυτό και η διάγνωση της πάθησης που οδηγεί στην αιματουρία είναι καταλυτικής σημασίας. Από τη στιγμή που διαγνωσθεί η πάθηση, επιλέγεται και η κατάλληλη θεραπευτική αντιμετώπιση, με σκοπό την εξάλειψη της αιτίας της αιματουρίας, άρα και του συμπτώματος αυτού, που δεν είναι όμως το βασικό ζητούμενο. Σε κάθε περίπτωση ειδικά η μακροσκοπική αιματουρία, την οποία θα διαπιστώσει μόνος του ο ασθενής, δεν πρέπει να μείνει χωρίς διάγνωση, χωρίς η εμφάνισή της όμως να σημαίνει πανικό.