Καρκίνος του νεφρού: Η «σιωπηλή» νόσος του ουροποιητικού

Ο καρκίνος του νεφρού, μια νόσος που θεωρείται «σιωπηλή» εξαιτίας του ασυμπτωματικού της χαρακτήρα στα πρώτα στάδια, είναι ο τρίτος συχνότερος καρκίνος του ουροποιητικού συστήματος. Συνιστά περί το 2% των συνολικών κακοηθειών και είναι πιο συνήθης στους άνδρες από ότι στις γυναίκες.

Εμφανίζεται κατά κύριο λόγο στην έκτη και την έβδομη δεκαετία της ζωής ενός ανθρώπου, αν και έχουν υπάρξει περιστατικά ακόμα και σε εφήβους. Την τελευταία 20ετία σημειώνεται μια σταθερή αύξηση της εμφάνισης του καρκίνου του νεφρού διεθνώς, κάτι όμως που μπορεί να αποδοθεί και στην ευρύτερη διενέργεια απεικονιστικών εξετάσεων που εντοπίζουν τη νόσο. 

Οι νεφροί είναι όργανα με πολλές λειτουργίες, από το φιλτράρισμα του αίματος και τον καθαρισμό του από τοξίνες και άλλες ουσίες μέσω των ούρων, μέχρι την παραγωγή ορμονών για την αρτηριακή πίεση και τον μεταβολισμό του ασβεστίου των οστών. 

Συνήθως ο καρκίνος του νεφρού εμφανίζεται στον ένα νεφρό και μάλιστα στον άνω πόλο του. Ο συχνότερος τύπος καρκίνου του νεφρού είναι το νεφροκυτταρικό καρκίνωμα, που προκύπτει όταν υπάρξει σε ένα κύτταρο εντός του νεφρού γενετική τροποποίηση, με συνέπεια τον ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό του.

Αυτό οδηγεί στη δημιουργία όγκου, ο οποίος, όσο μεγαλώνει, απειλεί και άλλα όργανα του σώματος, με την πιθανή μεταφορά καρκινικών κυττάρων μέσω της κυκλοφορίας του αίματος. Τότε εμφανίζεται το μεταστατικό νεφροκυτταρικό καρκίνωμα. Οι συχνότερες μεταστάσεις του καρκίνου του νεφρού είναι στον πνεύμονα και ακολουθούν το ήπαρ, τα οστά, το επινεφρίδιο και ο έτερος νεφρός.

Μια «σιωπηλή» νόσος

Ο καρκίνος του νεφρού είναι συνήθως ασυμπτωματικός στα πρώτα στάδια της νόσου και εντοπίζεται τις περισσότερες φορές τυχαία. Είναι ενδεικτικό ότι σε ποσοστό μεγαλύτερο του 50% η διάγνωσή του γίνεται σε κάποιον τυχαίο απεικονιστικό έλεγχο. Όταν τα συμπτώματα κάνουν την εμφάνισή τους, ο καρκίνος βρίσκεται ήδη σε προχωρημένο στάδιο.

Το συχνότερο σύμπτωμά του είναι η αιματουρία, που ακολουθείται από την ψηλαφητή οσφυϊκή μάζα και το οσφυϊκό άλγος. Στα συνήθη συμπτώματα περιλαμβάνονται επίσης η απώλεια όρεξης, η απώλεια βάρους, η έντονη κόπωση, ο πυρετός και η ξαφνική εμφάνιση κιρσοκήλης. Στην περίπτωση μεταστάσεων τα συμπτώματα είναι αναιμία, δύσπνοια, βήχας και πόνοι στα οστά.

Οι παράγοντες κινδύνου που συνδέονται με την εμφάνιση του καρκίνου του νεφρού είναι πολλοί: το κάπνισμα, η παχυσαρκία, η υπέρταση, οι περιβαλλοντικοί παράγοντες, η έκθεση σε ουσίες όπως κάδμιο, αμίαντο ή κάποια εντομοκτόνα και σε ακτινοβολία, η πλούσια σε λιπαρά διατροφή, το οικογενειακό ιστορικό, η κληρονομικότητα και η ηλικία έχουν ενοχοποιηθεί για τη νόσο.  

Για να διαγνωστεί ο καρκίνος του νεφρού θα χρειαστεί κλινική εξέταση ακολουθούμενη από αιματολογικές, ουρολογικές και απεικονιστικές εξετάσεις -που περιλαμβάνουν υπέρηχο, αξονική ή μαγνητική τομογραφία- και από βιοψία. Εφόσον εντοπισθεί ο καρκίνος, θα χρειαστούν και άλλες απεικονιστικές εξετάσεις, για να σταδιοποιηθεί η νόσος. 

Kαρκίνους του νεφρού: Χειρουργική θεραπεία

Ο καρκίνος του νεφρού αντιμετωπίζεται χειρουργικά, καθώς ανθίσταται σε πιο συντηρητικές θεραπείες, όπως η ανοσοθεραπεία, η ακτινοβολία και η χημειοθεραπεία. Η επιλογή του τύπου της επέμβασης εξαρτάται από το στάδιο του καρκίνου, το μέγεθος του όγκου, αλλά και τη συνολικότερη κατάσταση της υγείας του ασθενή. 

Η νεφρεκτομή (ανοιχτή, λαπαροσκοπική ή ρομποτική) είναι η θεραπεία εκλογής για τον εντοπισμένο καρκίνο του νεφρού, επέμβαση που μπορεί να πάρει τη μορφή ριζικής νεφρεκτομής ή μερικής, όταν ο όγκος είναι μικρότερος των 4 εκατοστών, όταν εντοπίζεται και στα δύο νεφρά, αλλά και σε περιπτώσεις μονήρη νεφρού.

Με τις σύγχρονες μεθόδους και τεχνικές και τη συνδρομή και της ρομποτικής τεχνολογίας η νεφρεκτομή μπορεί να είναι αναίμακτη, με μικρή νοσηλεία, άμεση κινητοποίηση του ασθενή και ταχεία επάνοδο στην καθημερινότητά του. Σε κάθε περίπτωση μετά τη νεφρεκτομή η πρόγνωση για ασθενείς με εντοπισμένο καρκίνο του νεφρού είναι πολύ καλή. Στον αντίποδα η ύπαρξη μεταστάσεων δίνει ελάχιστα ποσοστά μακροχρόνιας επιβίωσης. 

Μεταξύ των θεραπευτικών επιλογών συγκαταλέγονται επίσης και ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές, όπως η κρυοθεραπεία, η διαδερμική εφαρμογή ραδιοσυχνότητων, η χρήση εστιασμένων υπερήχων υψηλής συχνότητας και η χρήση μικροκυμάτων. 

Η δυνατότητα ίασης του καρκίνου του νεφρού με τη νεφρεκτομή, εφόσον εντοπιστεί στα πρώτα στάδια, είναι ενδεικτική της σημασίας της έγκαιρης διάγνωσης, γι’ αυτό και τα συχνά check up είναι απαραίτητα.